FORUM.PIROTECHNIKA.ONE.PL

Speedy · Dołączył: 06 Mar 2003 Posty: 195

Hej

Nie wiedziałem do jakiego działu to dać. Niby temat militarny, a z drugiej strony mocno historyczny; a znowuż moje pytanie dotyczy tylko czystej "technologii" pirotechniki.

Większości chyba znana jest rosyjska strona http://saper.isnet.ru. A jeśli nie to polecam; autor zamieszcza tam bardzo kompetentne opisy materiałów wybuchowych, środków saperskich i min Rosji/ZSRR jak i innych krajów świata, zarówno współczesnych jak i historycznych. Nawet osoby nieznające rosyjskiego mogą na tym skorzystać, opisy są bogato ilustrowane, a zresztą istnieją dzisiaj komputerowe programy tłumaczące, może i marnie ale zwykle w sposób zrozumiały.

Niedawno na stronie tej ukazał się tekst o francuskiej "petardzie" z przełomu XVII/XVIII wieku, oparty na książce z tego okresu (Pierre de Saint-Remy, Zapiski artylerzysty, 1697). Petarda owa to specjalny ładunek do wysadzania drewnianych bram zamków, zwodzonych mostów zakrywających bramy, drewnianych elementów fortyfikacji i podobnych rzeczy. Składał się z grubościennego żelaznego cylindra wypełnionego prochem, przymocowanego do deski zamykającej go z jednej strony i wyposażonej w hak do zawieszania na owej bramie czy czymś. Tu można sobie o tym wszystkim przeczytać i obejrzeć liczne ilustracje: http://saper.isnet.ru/history/petarda-17-5.html

Tekst opisuje też sposób elaboracji tego ustrojstwa: najpierw należało wsypać na dno kilkucentymetrowej grubości warstwę prochu, ubić ją drewnianym ubijakiem i dodać na nią nieco rtęci. Następnie wsypać kolejną taką warstwę prochu, już bez ubijania, i tu również dodać rtęć. Ogólnie tych warstw miało być pięć, na przemian luźnych i ubijanych i każda z nich potraktowana rtęcią. Autor strony szczerze pisze, że nie zamierza tego komentować, gdyż nie wie co owemu Francuzowi przyświecało. Dodaje tylko, że w oryginalnym tekście pada tam niekiedy sformułowanie o "wsypaniu rtęci" co mogłoby sugerować, że nie o metaliczną rtęć chodzi, lecz jakiś jej związek. Nie znam francuskiego, może oba te słowa mówiące o dolewaniu i dosypaniu są tam równoznaczne lub przynajmniej jakoś podobne? Książkę przetłumaczył na rosyjski w 1732 Burkhard Christoph von Münnich, niby Niemiec ale wiele lat w służbie armii francuskiej, jak i rosyjskiej (a także heskiej, saksońskiej i polskiej), można przypuszczać że językowych problemów chyba nie miał.

Czy wiecie może, po co tam ta rtęć była dodawana? Przyznam że ja mam pewne koncepcje, ale na razie o nich nie napiszę, żeby nikogo nie zasugerować. Uwagę zwraca też ta dziwna kombinacja z ubijaniem: skądinąd wiadomo, że ubity czarny proch pali się/wybucha szybciej niż luźno wsypany, co z punktu widzenia efektu burzącego przy wysadzania czegoś w powietrze byłoby pożądane. Czemu więc nie ubito całej zawartości petardy tylko te naprzemienne warstwy? I powtórzę, po co tam była ta rtęć?

ARKO · Dołączył: 17 Mar 2012 Posty: 286 Skąd: Radom

Moim zdaniem cała procedura z ubijaniem prochu i nalewaniem rtęci ma znaczenie jakby rytualne choć ma też pewne uzasadnienie naukowe. Rtęć ma znaczną gęstość i działa jak przybitka. Temat dla MythBusters. Moim zdaniem petarda najlepiej będzie działać z rtęcią na dnie (plus dookoła). Trzeba by tylko dać jakąś uszczelniającą przekładkę aby proch nie wyparł jej w trakcie ubijania. Podobny efekt uzyskano by z tlenkiem rtęci gdyż ma również bardzo wysoką gęstość.

Jest to metal półszlachetny ale z siarką zawarta w prochu może reagować. W jakiś sposób będzie to proch psuć ale trzeba też uwzględnić efekt przybitkowy. Załóżmy, że prochu mamy jeden kg czyli z grubsza 700 cm3. Dodajmy do tego tylko 5 % (objętościowo) rtęci czyli 700 x 5% = 35 cm3 co daje nam masę rtęci 470 gram (ponad połowa prochu). W 700 g opisanego prochu jest siarki 14% % czyli 98 gram. Ilość ta zwiąże nam całą dodaną rtęć. Proch stanie się prochem bezsiarkowym znieczulonym obecnością HgS. No ale to trochę potrwa... ile czasu ............ nie wiem bo całość nie jest wymieszana a podzielona na warstwy niczym tort.

Moim zdaniem konstrukcja warstwowa petardy nie jest korzystna. Najlepiej by było dać dość mocno (ale nie bardzo mocno) ubity proch (po prostu więcej jego wejdzie) i zrobić wąski kanał przez całą długość.

Z rtęcią na dnie czy warstwami, petarda będzie działać trochę jak bomba chemiczna ale myślę, że dawni autorzy o tym nie myśleli skoro petarda miała niszczyć drewniane bramy.

Miłego dnia

Speedy · Dołączył: 06 Mar 2003 Posty: 195

Hej

Dzięki za uwagi; to jeszcze mój komentarz:

ARKO · Dołączył: 17 Mar 2012 Posty: 286 Skąd: Radom

Speedy · Dołączył: 06 Mar 2003 Posty: 195

Szperając po necie za prochem i rtęcią w różnych językach natrafiłem na książkę J.R. Partingtona "A History of Greek Fire and Gunpowder" (Historia ognia greckiego i prochu) z 1998. Jej fragmenty dostępne są na Google Books.

Oto akapit w którym autor omawia średniowieczny traktat Liber Ignium (Księga Ognia) anonimowego autora znanego jako Marcus Graecus (najprawdopodobniej z XII w.):

https://books.google.pl/books?id=fNZBSqd2cToC&pg=PA149&lpg=PA149&dq=gunpowder+mercury&source=bl&ots=VpG9-6sq1C&sig=grKYeaDAKLgCOvnSAR15cwzvyQM&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjhwsbTv7HWAhUMXBoKHU1lC_wQ6AEIWDAJ#v=onepage&q=gunpowder%20mercury&f=false

Pada tam krótko mówiąc zdanie, że liczne receptury na proch zawierały rtęć metaliczną, rtęć sublimowaną, arszenik sublimowany, realgar (minerał zaw. siarczek arsenu) i inne takie dziwne ingrediencje. Chociaż rtęć jako dodatek do prochu jest bezużyteczna, to przez długie lata uwzględniano ją w przepisach. Wynikało to z różnych takich alchemicznych zaszłości, uważano, że wzmaga ona siłę wybuchu ze względu na swoją "żywość", mniejsza już o to. W każdym razie w XVII wieku najwyraźniej jeszcze się nie wyzbyli tego przesądu.